ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، برای شناسایی «کتاب‌های منحرف» در سراسر افغانستان فرمانی صادر کرده است که بر اساس آن، کتابفروشی‌ها، کتابخانه‌های مدارس، دانشگاه‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی موظف شده‌اند برخی کتاب‌ها را جمع‌آوری کنند.
در پی این دستور، آثار شماری از روحانیون و متفکران برجسته جهان اسلام از جمله کتاب‌های یوسف قرضاوی، سیدابوالاعلی مودودی، سید جمال‌الدین، محمد ابن عبدالوهاب و متفکران ایرانی و همچنین برخی نویسندگان افغان، در فهرست «کتاب‌های منحرف» قرار گرفته و از دسترس عموم خارج شده‌اند.
بر اساس اطلاعاتی که ناشران و منابع مطلع در کتابخانه‌های مدارس شهرهای هرات و کابل در افغانستان با ایندیپندنت فارسی به اشتراک گذاشته‌اند، کتاب‌هایی با محتوای حقوق زن، قوانین سازمان ملل متحد، زندگینامه شخصیت‌های مخالف طالبان، کتاب‌هایی در مورد ساختارهای دولتی غیراسلامی و حتی دولت جمهوری افغانستان نیز در فهرست‌های «کتاب‌های منحرف» قرار گرفته و فروش، انتشار و دسترسی به آن‌ها ممنوع شده است.
چهار وزارتخانه ارشاد، حج و اوقاف، اطلاعات و فرهنگ، معارف و تحصیلات عالی طالبان هم روز یکشنبه با برگزاری نشستی، بر اجرای این فرمان در سراسر افغانستان تاکید کردند. در این نشست، وزارت ارشاد، حج و اوقاف طالبان اعلام کرد که بر اساس فرمان ملا هبت‌الله آخندزاده، کمیته‌ای متشکل از مقام‌های این چهار وزارتخانه تشکیل شده است تا کتاب‌ها را در سراسر افغانستان و در مراکز آموزشی، عمومی و خصوصی بررسی و «کتاب‌های مشکوک» را برای بررسی به روحانیون واگذار کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نورمحمد ثاقب، وزیر ارشاد، حج و اوقاف طالبان، با اشاره به «فرمان ویژه» ملا هبت‌الله آخندزاده گفت: «کتاب‌هایی که در سال‌های گذشته برای انحراف و گمراه‌سازی جامعه نوشته شد و در کتابخانه‌ها، مراکز آموزشی و مکان‌های عمومی توزیع شده‌اند، جمع‌آوری می‌شوند.»
این مقام طالبان افزود که قرار است برای استادان مدارس دینی و روحانیون دستورالعملی تهیه شود تا «در پرتو اصول شریعت»، درباره این کتاب‌ها به مردم آگاهی دهند.
ثاقب ادعا کرد که افغانستان در سال‌های گذشته «نه‌تنها از تهاجم نظامی، بلکه از حملات فرهنگی نیز آسیب جدی دیده است» به باور او، «بسیاری از کشورها برای فعالیت‌های فرهنگی در افغانستان دفاتری باز کرده بودند تا فرهنگ اسلامی و اصیل افغانی را تخریب کنند».
او خطاب به مقام‌های طالبان گفت: «اکنون وظیفه ما است که برای حفظ و معرفی کامل این فرهنگ به ملت مجاهد تلاش کنیم.»
جلسه مقام‌های طالبان در مورد اجرایی کردن فرمان ویژه ملا هبت‌الله آخندزاده در مورد شناسایی و حذف «کتاب‌های منحرف»mohiaAfghan/X
ثاقب با انتقاد از محتوای بسیاری از کتاب‌هایی که در دوران حکومت جمهوری چاپ و منتشر شدند، گفت: «این آثار با ارزش‌های اسلامی و تاریخی جامعه ما در تضاد بودند و نسل جوان را از اهداف اصلی‌شان دور کردند.»
او افزود که با سلطه طالبان بر افغانستان، فرصت جمع‌آوری و حذف این کتاب‌ها از کتابخانه‌ها فراهم شده است و رژیم طالبان «محتوای سالم، اسلامی و آموزشی مطابق با ارزش‌های افغانستان» فراهم می‌کند.
بر اساس فرمان رهبر طالبان، کتاب‌های «مشکوک و منحرف» پس از شناسایی، در اختیار گروهی از روحانیون قرار می‌گیرند تا درباره محتوای آن‌ها تصمیم‌گیری شود.
پیش‌تر، ماموران وزارتخانه‌های اطلاعات و فرهنگ و امر به معروف و نهی از منکر طالبان، صدها عنوان کتاب را با برچسب «خلاف منافع ملی» و «ضداسلام» از کتابخانه‌ها جمع‌آوری و انتشار و فروش آن‌ها را ممنوع کرده بودند. نهادهای دیگر طالبان از جمله وزارت معارف و تحصیلات عالی هم با بررسی کتابخانه‌های مدارس و دانشگاه‌ها، دسترسی دانش‌آموزان و مردم را به برخی کتاب‌ها منع کرده‌اند.
فهرست شماری از کتاب‌هایی که از دسترس خارج شدند-ایندیپندنت فارسی
بر اساس فهرستی از کتاب‌های ممنوعه که وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان زمستان ۱۴۰۳ تهیه و به ناشران و کتابفروشی‌ها ارسال کرد، بیشترین کتاب‌ها با برچسب‌هایی مانند «خلاف منافع ملی، ضد اسلام، مخالف امارت اسلامی، عقیده باطل، ترویج عقاید مخالف اسلام، حقوق زنان و حقوق بشر» شناسایی شده‌اند. طالبان به ناشران هشدار داده‌اند که فروش این کتاب‌ها مطلقا ممنوع است و متخلفان مجازات خواهند شد.
در همین حال، فعالان صنعت نشر و چاپ کتاب در کابل می‌گویند برای بررسی کتاب‌ها در رژیم طالبان سازوکار مشخصی وجود ندارد و هر عضو طالبان، به‌ویژه ماموران امر به معروف و نهی از منکر، می‌توانند هر کتابفروشی یا کتابخانه‌ای را بررسی و هر کتابی را که «خلاف منافع ملی یا ضد اسلام» تشخیص دهند، از دسترس خارج کنند.
یکی از ناشران در کابل که نخواست نامش فاش شود، به ایندیپندنت فارسی گفت: «با بازگشت طالبان به قدرت، نه‌تنها صنعت رو‌به‌‌رشد نشر و چاپ در افغانستان سقوط کرد، بلکه واردات کتاب از ایران نیز محدود شد؛ زیرا ماموران طالبان در مرز، کتاب‌ها را بررسی می‌کنند، تصاویر موجودات زنده را خط می‌زنند و به بسیاری از کتاب‌ها اجازه ورود نمی‌دهند.»
او افزود: «وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان کمیته‌ای برای صدور مجوز نشر ایجاد کرده است که اعضای آن روحانیون و افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی‌اند. این افراد محتوا را بررسی می‌کنند و اگر کتابی با باورهای آن‌ها همخوانی نداشته باشد، با برچسب‌هایی مانند ضداسلام یا مخالف منافع ملی، از نشر آن جلوگیری می‌شود.»
آثار متفکران برجسته جهان اسلام در فهرست کتاب‌های ممنوعه
در همین حال یک منبع مطلع در هرات که در عرصه ترویج کتابخوانی فعالیت می‌کند، سه فهرست جداگانه از کتاب‌های ممنوعه در کتابخانه‌های هرات را در اختیار ایندیپندنت فارسی گذاشت که نشان می‌دهد سانسور طالبان گسترده‌تر از آن چیزی است که رسما اعلام می‌شود.
سه فهرست جداگانه از کتاب‌های ممنوعه شامل ۶۲۰ عنوان کتاب است که «هیئت نظارت بر کتابخانه‌های مدارس هرات» تهیه و اعضای این هیئت آن‌ها را از قفسه‌ها جمع‌آوری کرده‌اند.
فهرست شماری از کتاب‌هایی که توسط طالبان به عنوان «کتاب‌های نامطلوب» از دسترس خارج شدند- ایندیپندنت فارسی
در این فهرست‌ها، کتاب‌ها با برچسب‌هایی مانند «شیعه‌گرایی، تمجید از افراد خائن، ترویج سکولاریسم، دموکراسی، آزادی غربی، دفاع از زنان، کمونیسم، تمجید از ایران، خرافات، افکار ضدطالبان، قوانین سازمان ملل، توصیف دولت جمهوری، تمجید از موسیقی و محتوای نامطلوب» شناسایی و از دسترس خارج شده‌اند.
در فهرست طالبان، آثار نویسندگان افغانستان و جهان اسلام نیز قرار دارد. به‌عنوان نمونه، کتاب‌های محمد بن عبدالوهاب مانند «کتاب التوحید»، آثار و زندگینامه سید ابوالاعلی مودودی مانند کتاب «اصلاحات چهارگانه در قرآن»، کتاب‌های سید قطب مانند کتاب عدالت اجتماعی در اسلام، کتاب‌ها و زندگینامه سید جمال‌الدین، کتاب‌های عبدالله عزام، کتاب‌های چهره‌های ایرانی از جمله علی شریعتی، مرتضی مطهری، رامین جهانبگلو و شماری از آیت‌الله‌ها، کتاب‌های یوسف قرضاوی از جمله کتاب مشهور «حلال و حرام» و ده‌ها عنوان دیگر از روحانیون و چهره‌های برجسته جهان اسلام با برچسب‌هایی نظیر «خلاف مذهب، شیعه‌گرایی و عقیده باطل» به فهرست کتاب‌های ممنوعه افزوده شده‌اند.
طالبان هنوز برای سانسور یا حذف کتاب‌ها دستورالعمل مشخصی ندارند و به باور آگاهان، ماموران این گروه در مورد محتوای کتاب‌ها بر اساس سلیقه شخصی تصمیم می‌گیرند. با این حال وزارت ارشاد، حج و اوقاف طالبان اعلام کرده که قرار است دستورالعملی در این مورد تهیه شود و در اختیار امامان و معلمان قرار بگیرد تا علاوه بر شناسایی «کتاب‌های منحرف»، در مورد آن‌ها به مردم اطلاعات دهند.
